معادله حسابداری

می دانیم هر موسسه یا واحد اقتصادی منابع و امکاناتی در اختیار دارد که برای رسیدن به اهداف خود از آنها استفاده میکند . معاملات یا رویدادهای مالی موثر بر واحد اقتصادی موجب می شوند تا میزان و نوع منابع تغییر یابد. به عبارت دیگر رویدادهای اقتصادی رویدادهایی هستند که وضعیت مالی واحد اقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهند.

اگاهی از وضعیت مالی هر واحد اقتصادی برای کسانی که مایلند اطلاعاتی در مورد آن واحد داشته باشند از اهمیت زیادی برخوردار است . گردانندگان و مدیران واحد اقتصادی می خواهند بدانند چه میزان و چه نوع منابع و امکاناتی در اختیار دارند و چه افرادی نسبت به این منابع و امکانات حق یا ادعای مالی دارند. مالک یا مالکین واحد اقتصادی مایلند بدانند چه میزان از منابع  و امکانات واحد اقتصادی را خود فراهم کرده اند و چه مقدار به وسیله سایرین فراهم شده است. منظور از وضعیت مالی یک واحد اقتصادی میزان و نوع منابع اقتصادی تحت اختیار آن واحد و همچنین میزان و نوع ادعای مالی دیگران نسبت به این منابع است.

دارایی ها

کلیه منابع اقتصادی که به واحد اقتصادی تعلق دارد و انتظار می رود در اینده منفعتی برای واحد اقتصادی به همراه داشته باشد دارایی نامیده می شود.

دارایی انواع مختلفی دارند موجودی نقد- مطالبات موسسه از دیگران یا حساب های دریافتی موجودی کالا ملزومات زمین –ساختمان – وسایط نقلیه و اثاثه نمونه هایی از داراییها هستند. هر واحد اقتصادی در هر زمان ممکن است ترکیب خاصی از انواع دارایی های مختلف داشته باشند.

دارایی ها به خودی خود در اختیار واحدهای اقتصادی قرار نمی گیرد. بخشی از دارایی ها توسط مالک واحد اقتصادی فراهم می شود و بخش دیگر توسط افرادی غیر از مالک در اختیار واحد اقتصادی قرار می گیرد.

وقتی افراد اعم از مالک یا غیر مالک دارایی هایی را در اختیار واحد اقتصادی قرار می دهند به میزان بهای دارایی های مزبور در آن واحد اقتصادی حق یا ادعای مالی بدست می اورند بنابراین همواره در هر واحد اقتصادی تساوی زیر برقرار است:

دارایی های واحد اقتصادی = حقوق مالی اشخاص نسبت به دارایی های واحد اقتصادی

حقوق مالی اشخاص

حقوق مالی اشخاص نسبت به دارایی های واحد اقتصادی شامل حقوق مالی مالک و حقوق مالی طلبکاران است. به حقوق مالی طلبکاران نسبت به دارایی های یک واحد اقتصادی بدهی گفته می شود. به بیان دیگر تعهدات مالی یک واحد اقتصادی به اشخاصی  غیر از مالک “بدهی” نام دارد.

بدهی عبارت است از:

 حقوق مالی اشخاصی غیر از مالک نسبت به دارایی های یک واحد اقتصادی

گروه دیگر مالک یا مالکین واحد اقتصادی هستند که نسبت به آن دارایی ها حق مالی دارند. در حسابداری حق مالی مالک یا مالکین واحد اقتصادی نسبت به دارایی ها ی ان اصطلاحا “سرمایه” نامیده می شود.

سرمایه  عبارت است از :

حق یا ادعای مالی مالک یا مالکین نسبت به دارایی های یک واحد اقتصادی

بنابراین تساوی زیر (معادله حسابداری) همواره برقرار است :

دارایی های واحد اقتصادی(دارایی) =حقوق مالی طلبکاران(بدهی)  + حقوق مالی مالک نسبت به دارایی های واحد اقتصادی(سرمایه)

موجودی نقد

از مهمترین دارایی های واحد اقتصادی که برای خرید کالا ها یا خدمات و پرداخت بدهی ها مورد استفاده قرار می گیرد وجه نقد موجود در صندوق موجودی حسابهای بانکی و چکهای بانکی می باشد.

حسابهای دریافتنی

در جریان فعالیتهای عادی ممکن است واحدهای اقتصادی در قبلا ارائه خدمت یا فروش دارایی به طور نسیه از دیگران طلبکار شوند و معمولا این قبیل دارایی ها تحت عنوان “حسابهای دریافتنی” نامیده می شود.

ملزومات

این نوع دارایی شامل کالاها و اجناسی است که در جریان فعالیت های واحد اقتصادی خریداری و به تدریج به مصرف می رسد مثل نوشت افزار. علاوه بر دارایی های فوق از دارایی های دیگری مانند زمین ساختمان اپارتمان وسایط نقلیه و اثاثه می توان نام برد.

بدهی ها هم در واحد های اقتصادی انواع مختلفی دارد که متداول ترین آنها عبارتند از :

حسابهای پرداختنی

این نوع بدهی در ازای خرید نسیه دارایی یا خدمات از دیگران ایجاد می شود.

وام پرداختنی

این نوع بدهی در ازای دریافت وام از موسسات اعتباری نظیر بانک ها و یا اشخاص ایجاد می شود. وامهای پرداختنی معمولا به طور یکجا یا به اقساط در اینده بایستی باز پرداخت شود.

اهمیت معادله حسابداری

از مهمترین کارها در حسابداری شناسایی و اندازه گیری رویدادهای مالی موثر بر یک واحد اقتصادی است. حسابداران برای اینکه رویدادهای مالی مربوط به یک واحد اقتصادی را ثبت و سپس اطلاعات حسابداری را به طور مناسب گزارش کنند باید:

1- رویدادهای مالی موثر بر واحد اقتصادی را شناسایی کنند.

2- میزان تاثیر هر رویداد مالی را بر اجزای معادله حسابداری ارزیابی و اندازه گیری نمایند.

شناسایی و ارزیابی میزان تاثیر یک رویداد مالی بر اجزای معادله حسابداری اصطلاحا “تجزیه و تحلیل” نامیده می شود.

معادله حسابداری علاوه بر اینکه در تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی اهمیت دارد، در خلاصه کردن تلخیص اطلاعات اقتصادی هم موثر است. گزارش های حسابداری که غالبا به صورت خلاصه و چکیده اطلاعات مالی یک واحد اقتصادی است بر پایه معادله حسابداری تنظیم می شوند.