روش های افزایش سرمایه در حسابداری

برای اینکه موضوع بیشتر قابل فهم باشد در ابتدا به تعریف سرمایه و انواع می پردازیم.

تعریف سرمایه

سرمایه یک اصطلاح گسترده است که شامل هر نوع از دارایی های مالی یا ارزش دارایی های مالی نظیر وجه نقد موجود در حساب‌های بانکی، همین‌طور کارخانه‌ها، ماشین آلات و تجهیزاتی که برای تولید در اختیار شرکت ها است، می‌شود.

سـرمایه می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. معنی دقیق آن به مفهومی که واژه ســرمایه در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، بستگی دارد. عموماً، به منابع مالی مورد استفاده سـرمایه گفته می‌شود. شرکت‌ها و جوامعی که سـرمایه بیشتری دارند از سایر رقبای خود با سـرمایه کمتر، عملکرد بهتری خواهند داشت ا

کسانی که در رشته حسابداری تحصیل کرده اند و همان سالهای ابتدایی  با معادله حسابداری اشنا شدند که عبارت بود از:

دارایی =بدهی +سرمایه

در اینجا سرمایه یکی از ایتم های معادله حسابداری است و از نظر حسابداری دارای انواع مختلفی می باشد.

انواع سرمایه :

در حسابداری، معمولا با سه نوع سـرمــایه سروکار داریم:
۱.سـرمـایه ثبت شده یا حساب سرمایه (Equity Capital)
۲.سـرمایه استقراضی(Debt Capital)
۳.سـرمایه در گــــردش (Working Capital)

سـرمـایه ثبت شده یا حساب سرمایه (Equity Capital)

سرمایه ثبت شده همان حساب سـرمایه در بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه است. حســاب ســرمایه برابر است با تعداد سهام عادی منتشر شده ضربدر قیمت اسمی هر سهم (در ایران قیمت اسمی هر سهم عادی 1000 ریال یا 100 تومان است). به عبارتی حساب سـرمایه نشان می دهد شرکت چه میزان سـرمـایه از طریق انتشار سهام عادی جذب کرده است.

سرمایه استقراضی(Debt Capital)

شرکت می تواند با وام گرفتن سرمایه مورد نیاز خود را جذب کند. این ســرمایه از نوع بدهی است و می توان آن را از طریق منابع خصوصی یا دولتی بدست آورد. برای شرکتهای ثبت شده، معمولا به معنای استقراض از بانکها و سایر موسسات مالی یا انتشار اوراق بدهی است. برای مشاغل کوچک (غیر شرکتی)، منابع سرمایه می تواند شامل دوستان و خانواده نیز باشد.

باید به این نکته توجه داشته باشید که تمام بدهی های شرکت به عنوان سـرمـایه ی استقراضی محسوب نمی شوند. فقط بدهی هایی که شامل بهره می شوند مانند وام یا اوراق بدهی، در این دسته قرار می گیرند.

سرمایه در گردش (Working Capital)

سرمایه در گردش یک شرکت، نقدینگی شرکت یا دارایی هایی با نقدشوندگی بالا را شامل می شود. به عبارتی سـرمـایه در گــردش مساوی است با دارایی های جاری منهای بدهی های جاری. این بخش از سـرمایه برای عملیات روزمره ی شرکت مورد استفاده قرار می گیرد

نکته قایل توجه این است که هرچقدر یک شرکت دارای سرمایه نقدی بالاتری باشد و یا سرمایه در گردش بالاتر داشته باشد از لحاظ بنیه مالی قوی تر  و در یازار قدرت بالاتری داشته ودر صحنه رقابت  کمتر قابل رقابت کردن می باشد.

چرا باید افازیش سرمایه بدهیم :

اینکه چه زمانی باید افزایش سرمایه بدهیم به عوامل مختلفی بستگی دارد:

در ماده 141 قانون تجارت عنوان شده است که اگر زیان انباشه یک شرکت به اندازه نیمی از سرمایه ثبتی شرکت باشد در ان صورت شرکت باید مجمع عمومی فوقالعاده با اعضا هیات مدیره ترتیب دهد  و در مورد انحلال  یا افزایش سرمایه شرکت تصمیم گیری نماید

از نظر قوانین بانکی اگر شرکت در خواست تسهیلات از بانک داشت باید ضریب مالکانه شرکت از 15 درصد به بالا باشد

ضریب مالکانه یعنی حاصل تقسیم حقوق صاحبان سهام بر کل دارایی های شرکت است .

حال اگر این عدد کمتر بود شرکت با افزایش سرمایه می تواند انرا جبران نماید .

انواع روشهای افزایش سرمایه :

• افزایش سرمایه از محل اندوخته یا انباشته
• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
• افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
• افزایش سرمایه به روش صرف سهام
• آشنایی با مراحل افزایش سرمایه

۱-افزایش سرمایه از محل اندوخته یا انباشته

شرکت‌ها معمولاً کل سود حاصله در طی یکسال را بین سهامداران خود تقسیم نمی‌کنند. بلکه بخشی از آن را به‌صورت سود انباشته نزد خود نگه می‌دارند. افزایش در سرمایه از محل اندوخته و انباشته به این معناست که شرکت بخشی از این سود انباشته را تبدیل به سرمایه اسمی خود می‌کند. سپس متناسب با آن، به سهامداران سهم جدید اعطا می‌کند. افزایش در سرمایه از این محل، قدرت تأمین مالی شرکت را افزایش می‌دهد. در این روش، سهامداران هیچ وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌کنند. بنابراین شرکت مستقیماً منابع مالی جدید دریافت نمی‌کند. همچنین درصد مالکیت سهامداران نیز ثابت مانده و تغییری نمی‌­کند.

در این حالت با توجه به این که سهامدار وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌­کند و تعدادسهام وی افزایش پیدا می‌­کند، به سهام جدید منتشر شده، سهام جایزه گفته می‌­شود. ذکر این نکته ضروری است که تنها پس از تکمیل شدن فرآیند افزایش سرمایه و اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی سپرده‌گذاری، فروش سهام جایزه امکان ‌پذیر است

۲-افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

در این روش، شرکت اوراقی را تحت عنوان حق تقدم خرید سهام منتشر می‌کند. سپس با توجه به درصد مالکیت هر یک از سهامداران و نیز درصد افزایش در سرمایه، تعداد مشخصی حق تقدم در اختیار سهامداران قرار می‌دهد. دارندگان نهایی حق تقدم نیز برای تبدیل شدن حق تقدم به سهام، باید وجهی را تحت عنوان ارزش اسمی سهم، به حساب شرکت واریز کنند. لازم به ذکر است که در بازار سرمایه ایران ارزش اسمی هر سهم مبلغ ۱۰۰۰ ریال در نظر گرفته می‌شود.

در این روش که یکی از روشهای متداول  افزایش سرمایه است اگر شرکا از شرکت طلبکار باشند و اورده های نقدی در طی سالها به شرکت داشته باشد با افزایش سرمایه مطالبات انها با افزایش ارزش اسمی سهامشان تهاتر خواهد شد

۳-افزایش در سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

در حالت عادی، دارایی‌های ثابت مشهود در ترازنامه یک شرکت، به میزان ارزش دفتری آن‌ها ثبت می‌شود. سرمایه گذاری‌های شرکت نیز به میزان بهای تمام شده آن ها ثبت می‌گردند. از جمله دارایی‌های ثابت مشهود می‌توان به زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات و… اشاره کرد. ارزش دفتری در واقع بهای تمام‌ شده تاریخی دارایی‌های مذکور پس از کسر استهلاک انباشته است. بنابراین ارزش دفتری، نشان‌دهنده ارزش واقعی و ارزش روز آن‌ها نیست.

این مسئله خصوصاً در شرایط تورمی تأثیر خود را بیشتر نشان می‌دهد. در این شرایط ارزش واقعی (منصفانه)‌ این دارایی‌ها به مراتب بالاتر از ارزش دفتری منعکس شده در دفاتر مالی شرکت است. در چنین شرایطی شرکت به منظور اصلاح ساختار مالی خود می‌تواند اقدام به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های خود کند. متناسب با افزایش‌ سرمایه‌ از این محل، به سهامداران سهام جایزه تعلق می‌گیرد.

نکته قابل‌توجه این است که در شرایط تورم‌های شدید، هر ۳ الی ۵ سال همه دارایی‌ها شامل زمین، ساختمان و ماشین آلات را مورد تجدید ارزیابی قرار می‌دهند. در این روش نقدینگی وارد شرکت نمی‌شود. ارزش ذاتی شرکت نیز تغییری نمی‌کند. معمولا استهلاک ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب نمی‌شود.

این روش در شرکتهای خصوصی باب نیست و شرکتها اصولا از روش بهای تاریخی برای قیمت گذاری دارایی ها استفاده می کنند همچنین شرکتها اصولا از روش مطالبات حال شده سرمایه خود را افزایش می دهند یا سرمایه نقدی یعمی وجهی که شرکا به بانک شرکت به صورت نقدی واریز می کنند.

۴-افزایش سرمایه به روش صرف سهام

چنانچه شرکتی سهام خود را به قیمتی بیشتر از قیمت اسمی آن در بازار عرضه کند، به میزان اختلاف بین قیمت اسمی و قیمت عرضه، صرف سهام می‌گویند. در افزایش سرمایه به روش صرف سهام، شرکت سهام خود را از طریق پذیره‌نویسی و با قیمتی بیش از قیمت اسمی به فروش می‌رساند. سپس تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را یا به حساب اندوخته منتقل می­‌کند. یا ممکن است در ازای آن، به سهامداران سابق شرکت، سهام جایزه تخصیص بدهد

این روش بیشتر برای شرکتهای سهامی از نوع سهامی عام قابل استفاده است .